حسن بن عبدالوهاب برغانیشیخ حسن بن میرزاعبدالوهاب برغانی از آل برغانی که از خاندان‌های مشهور علمی و زعمای مذهبی قزوین و برغان است بودند. ۱ - مشخصاتشیخ حسن پسر میرزاعبدالوهاب برغانی ، از افاضل عصر خود بوده است. شیخ محمدحسن، فرزند دوم ملامحمدصالح برغانی ، ابتدا در زادگاهش کربلا و سپس در قزوین و اصفهان نزد پدر و عموی خود و سایر بزرگان عصر تحصیل کرد و بعد از مدتی اقامت در قزوین و شرکت در جنگ دوم ایران و روس، همزمان با تشییع پیکر سیدمحمد مجاهد (متوفی ۱۲۴۲)، به کربلا رفت. در کربلا و نجف از درس صاحب جواهر و شیخ مرتضی انصاری بهره برد و خود در کربلا به تدریس اصول و فقه و سایر علوم اسلامی پرداخت که به دلیل طلاقت لسان و دقت نظر و احاطه علمی او رونق داشت. [۱]
محمدصالح بن محمد برغانی، موسوعه البرغانی فی فقه الشیعه، ج۱، ص۵۰ـ۵۱، مقدمه عبدالحسین صالحی، ج ۱، تهران (بی تا).
در حدود ۱۲۷۸، عازم بیت اللّه الحرام شد و در مدت اقامت خود در مکه و مدینه علاوه بر تدریس مسائل فقهی، با عالمان آن سامان در مباحث اعتقادی به گفتگو می‌پرداخت. او سرانجام بر اثر مضروب شدن با چوبدستی چند نفر ناشناس در مدینه درگذشت و در قبرستان بقیع دفن شد. [۲]
محمدصالح بن محمد برغانی، موسوعه البرغانی فی فقه الشیعه، ج۱، ص۵۰، مقدمه عبدالحسین صالحی، ج ۱، تهران (بی تا).
از آثار اوست: ینابیع الولایه، معارج العرفان، رساله زبیبیّه و مناسک حجّ. [۳]
محمدصالح بن محمد برغانی، موسوعه البرغانی فی فقه الشیعه، ج۱، ص۵۰، مقدمه عبدالحسین صالحی، ج ۱، تهران (بی تا).
۲ - فرزنداندو فرزند او میرزا علاّ مه (متوفی ۱۳۱۰ و مدفون در نجف) و میرزاعلی نقی (متوفی ۱۳۲۰ و مدفون در کربلا) هر دو از افاضل عصر خود بودند و علوم ادبی و فقه و اصول و حکمت را نزد کسانی چون شیخ انصاری و میرزا حبیب الله رشتی (متوفی ۱۳۱۲) و فاضل اردکانی (متوفی ۱۳۰۲) و آخوند ملا آقا حکمی قزوینی خواندند. هر دو به تدریس علوم اسلامی اشتغال داشتند، ولی شهرت میرزا علاّ مه به علوم عقلی بیش‌تر بود و برادر دیگر به علّت قدرت بیان و احاطه علمی به مدرّس الطّفّ شهرت یافت. هر دو برادر در امور اجتماعی نقش فعال داشتند، از جمله در تقویت بنیه مالی و اجتماعی شیعیان کربلا و بنای ایوان بزرگ حرم امام حسین علیه السّلام به سبک معماری چهل ستون اصفهان. بغیه المرام در اصول فقه و تحفه الرشاد در فقه از آثار علمی میرزا علاّ مه و بدایع الاصول از تألیفات میرزا علی نقی قابل ذکر است. ۳ - پانویس
۴ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آل برغانی»، شماره۹۷۹. |